به گزارش خبرگزاری «حوزه» از تهران،  نشست نقد سند ۲۰۳۰ از منظر تعلیم و تربیت اسلامی به همت کمیسیون تخصصی تعلیم و تربیت اسلامی کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، با حضور صاحب نظران حوزوی و دانشگاهی، در مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا برگزار شد.

حجت الاسلام علیرضا صادق زاده قمصری، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، در این نشست به موضوع واکاوی مفهوم استقلال فرهنگی در مواجهه با اسناد و معاهدات بین المللی(با تحلیلی انتقادی نسبت به مواجهه با سند ۲۰۳۰) پرداخت.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس  گفت: مشکل اساسی شکاف آشکار بین مطالعات و معاهدات اسناد بین المللی و تجارب جهانی در عرصه فرهنگ و تربیت با سیاست گذاری کلان فرهنگی و تربیتی در سطح ملی است.

لزوم حفظ استقلال فرهنگی

وی با طرح این سؤال که چگونه در فرآیند سیاست گذاری کلان فرهنگی و تربیتی با معاهدات بین المللی در حوزه فرهنگ و تربیت مواجهه شویم که استقلال فرهنگی ما حفظ شود؟ گفت: مقام معظم رهبری اولین کار انقلاب را قطع وابستگی کشور و دستیابی به استقلال دانستند، براین اساس تاثیرپذیری سیاست های فرهنگی و تربیتی از نطام های ارزشی، واقعیتی غیرقابل انکار است.

حجت الاسلام صادق زاده قمصری بیان کرد: در نحوه برخورد با معاهدات بین المللی در سیاست گذاری کلان رویکردهای مختلفی وجود دارد: پذیرش مطلق، رد مطلق، انتخاب عمل گرایانه و مواجهه انتقادی و تعامل فعال بر اساس مبانی فعال برگرفته از فرهنگ بومی که نظر مثبت من گزینه آخر است.

وی اضافه کرد: در نحوه مواجهه با تجارت جهانی در عرصه سیاست گذاری فرهنگی و تربیتی هم رویکردهایی مانند پذیرش مطلق، عدم پذیرش مطلق، گزینش موردی و مواجهه انتقادی سازنده و فعال با تجارب دیگران وجود دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس افزود: روح کار استقلال فرهنگی نقد مبنایی اسناد و معاهدات بین المللی بر اساس مبنای فرهنگ اسلامی ایرانی و ایجاد ترکیبی سازگار و نسبتا معتبر متناسب با شرایط و مسائل بومی است.

تعامل سازنده با معاهدات بین المللی بر اساس فرهنگ اصیل اسلامی

حجت الاسلام صادق زاده قمصری بیان کرد: پاسخ پیشنهادی من برای حفظ استقلال فرهنگی این است که استقلال فرهنگی در سیاست گذاری فرهنگ و تربیتی در سطح ملی به معنای برقراری و نوعی تعامل انتقادی و فعال و سازنده است و باید با معاهدات بین المللی و مبانی آنها بر اساس مبانی برگرفته از فرهنگ اصیل اسلامی و ایرانی باشد. در این نحوه ارتباط ضمن تاکید بر پرهیز از سلطه پذیری از فرهنگ بیگانه و تکیه بر ظرفیت فرهنگ بومی نسبت به شناسایی نکاث مثبت و مفید سیاست های فرهنگی و تربیتی پیشنهادی از سوی مجامع بین المللی و بهره مندی از تجارب موفق دیگر کشورها توجه جدی صورت بگیرد.

تدوین الگوی نظری بومی با رویکرد اسلامی ایرانی

وی، به تدوین الگوی نظری بومی با رویکرد اسلامی ایرانی، گفت: با بررسی انتقادی و تحلیل مبنایی معاهدات و اسناد بین المللی بر اساس مبانی و ارزش های اسلامی و ایرانی، نخست الگوهای نظری بومی متناسب با فرهنگ اسلامی ایرانی و معطوف به شرایط و مسائل بومی در افق ملی، طراحی و تدوین شوند و بر این اساس تصمیمات سیاست گذاری در سطح ملی برای مواجهه متناسب با معاهدات بین المللی اتخاذ شود.

حجت الاسلام صادق زاده قمصری، ملاک برای ارزیابی الگوهای نظری بومی با رویکرد اسلامی و ایرانی را برشمرد و گفت: تکیه بر مفاد آموزه های اسلام، سازوکاری با خصوصیات فرهنگی و تاریخی ایران و تکیه بر دستاوردهای مرتبط، توجه به ظرفیت ها و امکانات در مقام عمل، داشتن رویکرد مساله محور و آینده نگر در مواجهه با تحولات روزافزون و جهانی در عرصه فرهنگ و تربیت، بهره مندی مناسب از نکات مثبت سیاست ها و تجارب موفق، دارایی الگو از عناصر سازگار و توانایی برای پشتیبانی از سیاست های واقع بینانه ملاک های ارزیابی الگوهای نظری بومی با رویکرد اسلامی و ایرانی است.

چند پرسش اساس درباره سند 2030

وی، چند پرسش انتقادی از سند ۲۰۳۰ مطرح کرد و گفت: آیا پیش از تصمیم گیری درباره التزام به سند ۲۰۳۰این سند مورد تحلیل انتقادی و سازنده بر اساس مبانی و فرهنگ اسلامی ایرانی قرار گرفت؟ آیا نکات مثبت و سازنده سند توسط منتقدان به طور منصفانه شناسایی و نکات ضعف آن شناسایی شد؟ آیا مفاد سند مورد بررسی تطبیقی با سند تحول بنیادین قرار گرفته است؟ چرا مدیران ارشد کشور شبیه اهتمام و جدیتی که برای تحقق سریع این سند پیشنهادی از سوی یونسکو برای بهبود نظام آموزشی کشور به کار گرفتند، برای محقق ساختن این سند تحول بنیادین در طول چند سال گذشته داشته اند؟

ضرورت مواجهه خردمندانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در پایان گفت: چرا شورای عالی انقلاب فرهنگی به جای مواجهه هوشمندانه، سند را حذف کردند؟ و شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره مواجهه خردورزانه و از موضع استقلال فرهنگی با اسناد بین المللی در آینده چه رویکردی اتخاذ می کند؟ 

 جایگاه نظام تعلیم و تربیت در نظریه اسلامی پیشرفت

عطاء الله رفیعی آتانی، دبیر کنگره بین الملی علوم انسانی اسلامی نیز در این نشست درباره جایگاه نظام تعلیم و تربیت در نظریه اسلامی پیشرفت، گفت: بحث ما در مقایسه با رویکرد الگوی غربی توسعه مطرح می شود. در این الگو چند مفروض اساسی وجود دارد. اولین مفروض توسعه به معنای وضعیت کنونی غرب مطرح می شود. گاهی این الگو به نحو جامع دارای پارادایم های مختلف می شود مانند الگوی آمریکای لاتین، تئوری وابستگی، الگوی مائوایستی چینی  و …که جزو یک خانواده محسوب می شوند و در یک بسته قابل بسته بندی است. انتهای این الگو بهترین زندگی بشر وضعیت امروز غرب محسوب می شود.

وی افزود: در مفروض یا ویژگی دوم توسعه یافتگی برابر با توسعه اقتصادی است. سایر وجوه توسعه مانند فرهنگی و اجتماعی از مبانی و ملازمات و پیشرفت های توسعه اقتصادی محسوب می شوند. نظام کل و مدار نظام اقتصادی است که همه چیز محصول آن است. اکنون در کشور ما نظام اصلی کشور اقتصاد به حساب می آید.

الگو گیری از توسعه غرب یعنی انسان غربی را در جامعه باز تولید کنیم

رفیعی آتانی اضافه کرد: خصوصیت های توسعه برابر با وضعیت امروز غرب و توسعه به معنای توسعه اقتصادی لازمه سومی دارد که ارائه توسعه یافتگی همان مسیری است که غرب به سوی وضعیت امروزشان رفته است. برآیند این اتفاق این است که اگر الگوی توسعه غرب را مبنا قرار دهیم یعنی انسان غربی را در جامعه بازتولید کنیم.

دبیر کنگره بین الملی علوم انسانی اسلامی در ادامه گفت: خصوصیت مهم و اساسی انسان جدید این بود که بشر به موجودی اقتصادی تبدیل شده است و همه ارتباطات ماورایی را قطع کرده و خدا را از زندگی خود حدف کرده است. این انسان لزوما خدا را انکار نمی کند، اما او را در زندگی خودش موثر نمی داند و اهداف اجتماعی برایش معنایی ندارد. این انسان اقتصادی شده، تمام وجوه دیگر زندگی را با رویکرد اقتصادی روشن می کند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: از نگاه این انسان عالم بنگاه اقتصادی است که در این صورت نظام آموزش و پرورش هم بنگاه اقتصادی محسوب می شود. چنین انسانی اگر تمام قد بایستد در بستر اقتصادی خواهد بود و اگر از الگویی که در غرب وجود دارد، نظامی طراحی شود، هسته اصلی آن اقتصاد خواهد بود و همه مولفه ها مانند فرهنگ و سیاست و … بر مدار اقتصاد می چرخد. حتی دین هم تجزیه و تحلیل اقتصادی می شود.

تحول از منظر فلسفه اسلامی

وی، نظام کل مبنای توسعه کشور را اقتصادی دانست و گفت: تفاوت دیدگاه ما با رویکرد اقتصادی در نوع نگاه به انسان است. مهم ترین خصوصیت انسان، تحول است. از منظر فلسفه اسلامی، تحول مختص انسان است  و مفهوم کلام و تعالی برآمده از این خصوصیت آدمی است.

رفیعی آتانی اضافه کرد: در تغییر و تحول در دستگاه فلسفی، اولین نکته ای که باید تعیین تکلیف شود، جهت تحول است. جهت تحولات را گرایش های ذاتی انسان مشخص می کند. گرایش ذاتی هدف انسان را تعیین می کند.

دبیر کنگره بین الملی علوم انسانی اسلامی یادآور شد: علم عاملی است که تحولات وجودی را رقم می زند و به مقصد می رساند. بستر این تحول خصوصیات ذاتی و فطری انسان است. بشر نمی تواند از خصوصیات ذاتی خود فرار کند و حذف فطرت حذف هر تفسیری از کمال پیشرفت و تعالی خواهد بود.

رفیع آتانی با بیان اینکه در غرب اعتقادی به وجود جامعه نیست، گفت: درتعالیم اسلامی حیات اجتماعی برای ما موثر است. جهان ماوراء انسان هم مملو از حیات و علم و آگاهی و شعور و تحت تنظیم نظام علت و معلولی است. این نظام جان دارد و بر انسان موثر است. در این دستگاه خداوند مدبر عالم بود. این اداره و ربانیت وجه تکوینی و تشریعی دارد.

دبیر کنگره بین الملی علوم انسانی اسلامی ادامه داد: برای تحقق انسانیت انسان مهم است که به انسان اجازه دهیم تا دچار تغییر و تحول شود.

نظام تعلیم و تربیت و الگوی پیشرفت

وی اظهار کرد: باید به جای نظام اقتصادی، نظام تعلیم و تربیت و الگوی پیشرفت جایگزین شود. اگر به جای نظام اقتصادی، نظام تعلیم و تربیت را کل قرار دهیم، نظام غربی را به الگوی اسلامی تبدیل می کنیم. در این صورت همه عالم به مدرسه تبدیل می شود و در حال تغییر به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می شود.

تعلیم و تربیت را اصل قرار دهیم

دبیر کنگره بین الملی علوم انسانی اسلامی افزود: تمام تئوری های توسعه بیان می کنند که ۸۰ تا ۹۰ درصد پیشرفت ها از دانش نشأت می گیرد. وقتی آموزش و تعلیم و تربیت را اصل قرار دهیم دستاوردهای اقتصادی هم بیشتر از زمانی است که اصل نظام اقتصادی کل باشد. امروز کشورهایی که دارای قدرت سیاسی هستند از منابع انسانی قدرتمند برخوردار هستند. امروز نظام تعلیم و تربیت بر اساس فواید اقتصادی تنظیم می شود.

رفیعی آتانی اظهار کرد: متولیان تعلیم و تربیت متولیان پیشرفت و توسعه کشور هستند و رئیس سازمان برنامه ریزی کشور باید متولی نظام تعلیم و تربیت باشد.

نقد سند ۲۰۳۰ از منظر تعلیم و تربیت

محسن فرمهینی فراهانی، دانشیار دانشگاه شاهد هم در نشست نقد سند ۲۰۳۰ از منظر تعلیم و تربیت به موضوع نقدی بر آموزش جنسی در سند ۲۰۳۰ پراخت.

وی گفت: برنامه آموزش سند ۲۰۳۰ برنامه توسعه جامع نگر و چند مولفه ای است. این برنامه اولین برنامه جامع نگر جهانی در بحث آموزشی است که به مراتب دامنه ای گسترده تر و تکالیفی وسیع تر برای آموزش برای همه دارد.

مفاهیم آموزش جنسی در سند ۲۰۳۰

وی ادامه داد: ساحت تربیت جنسی به دلیل حساسیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مهمترین مفاهیم آموزش جنسی در سند ۲۰۳۰ شامل آموزش های جامع جنسی، برابری جنسیتی، رفع کلیه اشکال تبعیض مرتبط با جنسیت و رفع کامل شکاف جنسیتی در آموزش عالی است.

فرمهینی بیان کرد: در اسناد ۲۰۳۰ هیچ جمله ای در زمینه همجنس بازان وجود ندارد، اما در واقع آموزش تمامی گروه های طرد شده به رسمیت شناخته می شوند، یعنی نه تنها باید آموزش داده شوند، بلکه باید به رسمیت شناخته شوند. برابری جنسیتی مفهومی است که توسط سازمان ملل مشخص شده است مثلا محدودیت قانونی برای کودکان دارای گرایش های همجنس گرایانه در برخی از تفاسیر بین المللی نوعی تبعیض جنسیتی به شمار می رود و در این زمینه به ایران تذکر شده است.

دانشیار دانشگاه شاهد اضافه کرد: در سند ملی آموزش ۲۰۳۰ ایران در توضیح آموزش های جامع جنسی عبارت تنظیم خانواده آمده که شاید برای تلطیف موضوع بوده است؛ غافل از اینکه این عبارت در ادبیات بین المللی و اسناد یونسکو تعریف مشخصی دارد.

دخالت در اور داخلی کشور

وی اظهار کرد: در بند ۲۶ مقدمه سند ۲۰۳۰ آمده است: «ما متعهد می شویم تا دسترسی جهانی به خدمات مراقبت های بهداشتی در امور جنسی و باروری را به ویژه با هدف تنظیم خانواده، اطلاع رسانی و آموزش برای همه تضمین کنیم.» در این سند تاکید بر روی کنترل و تنظیم خانواده است. کنترل جمعیت بحث ملی در هر کشور است که باید در سطح ملی تصمیم گیری شود، این در حالی است که ایران جزو ۱۰ کشوری است که به سرعت به سوی کهنسالی می رود، اما خانواده های کشورهای اروپایی دارای چند فرزندی هستند.

ناسازگاری بین آرمان های سند ۲۰۳۰ با نظام آرمان های اسلامی

فرمهینی افزود: بین آرمان و ارزش های بنیادین سند ۲۰۳۰ با نظام معرفتی و آرمان ها و ارزش های اسلامی بویژه در تربیت جنسی ناسازگاری و تباین وجود دارد و این مساله در مبانی فلسفی کاملا مشهود است. هدف نهایی در تربیت جنسی همچون سایر تربیت ها حیات طیبه است. هدف نهایی تربیت جنسی همان هدف نهایی تعلیم و تربیت دینی یعنی قربه الی الله است.

آموزش جنسی مطرح شده در سند ۲۰۳۰ به معنای تربیت جنسی نیست

وی با اشاره به اهداف تربیت جنسی در غرب گفت: تجهیز کودکان با دانش ها و مهارت ها و ارزش هایی است که آنها را قادر می سازد در برابر بیماری هایی مانند اچ آی وی مقاوم سازد. آموزش جنسی مطرح شده در سند ۲۰۳۰ نه به معنای تربیت جنسی بلکه به معنای آموزش جنسی است. تربیت جنسی معنای وسیع تری از آموزش جنسی است و فراتر از احساس جنسی به رشد شخصیتی، اجتماعی و فرهنگی و اخلاق افراد نیز نظر دارد و بر خویشتن داری تاکید می کند.

دانشیار دانشگاه شاهد با اشاره به تربیت جنسی و ضرورت آن گفت: تربیت جنسی یکی از انواع تربیت هاست. مسائل تربیت جنسی مستلزم داشتن توانایی فوق العاده و نزاکت خاص است. در این زمینه والدین و معلمان باید نقش مکمل داشته باشند. هدف از تربیت جنسی پرورش و تعدیل و جهت دهی است نه پروراندن و اوج دهی دادن غریزه جنسی.

وی یادآور شد: ما نگاه غرب در آموزش جنسی را رد می کنیم، اما می توانیم آموزش جنسی متناوب با الگوهای مان داشته باشیم. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و تربیت به موضوع تربیت جنسی ورود نکرده و در این زمینه هم به آن نقد وارد می شود اما در اهداف عملا راهکارهایی بیان شده که با موضوع تربیت جنسی مرتبط است.

تلقی تربیت جنسی ما با غرب متفاوت است

فرمهینی یادآور شد: تلقی تربیت جنسی ما با غرب متفاوت است و با آزادی و بی بندباری مخالف است. اسلام اصل بر غریزه جنسی دارد اما غریزه تعدیل شده نه پروبال یافته. تربیت جنسی در کشورهایی مانند آمریکا بیشتر بر این موضوع معطوف شده که از طریق آموزش جنسی بر مشکلاتی که از طریق بی بند و باری جنسی به آنها دچار می شوند، غالب شوند.

دانشیار دانشگاه شاهد در پایان سخنانش گفت: آموزش جامع جنسی در ایران آن طور که در سند ۲۰۳۰ آمده اصلاً به صلاح نیست و باعث ترویج مسائل جنسی می شود، درحالی که ما نیاز به تربیت جنسی بومی داریم. باید افرادی که در حوزه علوم تربیتی حضور دارند، آموزش درباره تربیت جنسی آماده کنند.

انتهای پیام